Wat is er zo fascinerend aan de media?
‘Als ik die vraag filosofisch benader, moet je eerst terug naar de essentie van media: iets dat medieert tussen twee dingen, tussen ons en de wereld zoals we die waarnemen. Wat dat betreft is de rol van media ongelofelijk fundamenteel voor de manier waarop we in de wereld staan en deze ervaren.’
“Wij creëren media en media creëren ons”
Is er een discrepantie tussen wat er is en hoe de media dingen voorstelt?
‘Niet per se. Wat er daadwerkelijk is, dat weet je niet, juist omdat de media alles filtert. Je zou zelfs kunnen zeggen dat media creëren wat er is. Nu meer dan ooit, omdat media complexer en “intelligenter” zijn.
Hoe is dat veranderd?
‘Als je kijkt naar de geschiedenis van media, dan is deze ooit begonnen toen we dingen zijn gaan vastleggen buiten het lichaam. Schrijven of het aanleggen van databases is eigenlijk een extensie van het geheugen. De industriële revolutie externaliseerde vervolgens ook allerlei andere lichamelijk processen, zoals arbeid naar machines. En als je veder redeneert, zou je kunnen zeggen dat informatie-verwerkende processen uiteindelijk geëxternaliseerd zijn naar computers.’
Leg uit?
‘De dominante media van een tijdperk functioneren behalve als instrumenten ook als metaforen. In de industriële periode, bijvoorbeeld, meenden mensen dat organisaties moesten functioneren als machines, maar ook het lichaam – het hart is een pomp en de zenuwen zijn elektriciteitsdraden. Zo werkt de staat van technologie door in wie we zijn, hoe we denken en hoe we bijvoorbeeld een bedrijf organiseren. Dat is veranderd; de metafoor voor onze hersenen is tegenwoordig een netwerk en bedrijven zien we ook niet meer als hiërarchische top-down machines. Media zijn dus niet alleen een tool, die we gebruiken, maar voeden tegelijkertijd een wisselwerking: wij creëren media en media creëren ons.’
“We staan pas aan het begin van de informatiecultuur”
Op welke manier raakt dit de samenleving?
‘Op een manier die zo fundamenteel is, dat het ook weer niet eenvoudig zichtbaar is. Anders dan mensen denken is de technologische verandering niet iets wat ons overkomt, zo van: “Ohja, toen is de computer gekomen.” Dat hebben we echt zelf gedaan. Vervolgens gaan de ontwikkelingen weer met onze perceptie op stap.’
In welke richting ontwikkelt de media zich verder?
‘We staan aan het einde van de industrialisatie en pas helemaal aan het begin van de informatiecultuur. De consequenties daarvan, van het opslaan, verwerken en toepassen van grote hoeveelheden informatie, zijn we nog maar aan het verkennen .‘
Hoe verhoudt zich dit tot de opdracht voor Deloitte?
‘Wat bedrijven Big Data noemen is een nieuwe manier van informatieverwerking. Als Deloitte naar de zichzelf kijkt, zien ze niet meer een boekhoudkundig bedrijf – dat idee kunnen ze beter loslaten – maar eerder een informatieverwerkend bedrijf, net als een krant zichzelf niet meer als een papieren krant ziet, maar als informatieverwerkend mediabedrijf. Het kunstwerk dat ik maak voor Deloitte gaat over deze transitie naar de cloud en de Big Database, die ik op een hele beeldende en fysieke manier tot uitdrukking probeer te brengen.’
Er is behoorlijk wat uitleg nodig bij uw kunstvorm, zit dat u dwars?
‘Nee hoor. Het werk dat ik maak, laat zich laagdrempelig ervaren. Als het goed is denk je simpelweg “wow”. Vanuit die ervaring beleef je het kunstwerk. En krijg je vervolgens toegang tot de dieper liggende lagen, dan kun je een boek volschrijven over de achtergrond, plaats in de tijdgeest en de aanpalende ideeën – maar dat geldt voor alle betere kunstwerken.’
Dit is een artikel van Deloitte. De inhoud van dit artikel valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van NRC Q.